آنچه ازمجموع روایات بدست می آید ،علایم ظهوربه دودسته تقسیم می شوند،علایم غیرحتمی وحتمی ؛ که اینک اختصاراًهرکدام بیان می شود:

 

الف) علایم غیرحتمی :

 

مقصوداز علایم غیرحتمی آن است که حوادثی بطور مطلق وحتم ازنشانه های ظهورنیست ،بلکه مشروط به شرطی است که اگر آن شرط تحقق یابد مشروط نیزمحقق می شود واگرشرط مفقودشودمشروط نیز تحقق نمی یابد.ولذامسلم است علایمی که درموردحتمی بودن آن ها نصّی نداشته باشیم ،احتمال رخ دادن آن ها نیزوجوددارد.امّاعلایم غیرحتمی بسیارندکه به یک روایت ازامام صادق علیه السلام اکتفامی کنیم.امام صادق علیه السلام به یکی ازیاران خودفرمود:

1-      هرگاه دیدی که حق بمیرد وطرفدارانش نابودشوند.

2-      ومشاهده کردی که:ظلم وستم فراگیرشده است.

3-      قرآن فرسوده وبدعت هایی ازروی هواوهوس ،درمفاهیم آن آمده است.

4-      ودیدی که :دین خدا(عملاً) توخالی شده،همانندظرفی که آن راواژگون سازند.

5-      ودیدی که :طرفداران واهل باطل براهل حق پیشی گرفته اند.

6-      ودیدی که : کارهای بد آشکارشده وازآن نهی نمی شودوبدکاران بازخواست نمی شوند.

7-      ودیدی که :مردان به مردان وزنان به زنان اکتفاکنند.

8-      ودیدی که :افراد(به ظاهر)باایمان سکوت کرده وسخنانشان رانمی پذیرند.

9-ودیدی که :شخص بدکاردروغ می گوید وکسی دروغ ونسبت ناروای اوراردّنمی کند.

10-ودیدی که :بچه هابه بزرگان احترام نمی گذارند.

11-ودیدی که :قطع پیوند.

12- ودیدی که :بدکاران راستایش کنندواوشادشودوسخن بدش به اوبرنگردد.

13- ودیدی که :نوجوانان پسر،همان کنندکه زنان می کنند.

14 -ودیدی که :زنان بازنان ازدواج کنند.

15- ودیدی که :انسان ها اموال خودرادرغیراطاعت خدامصرف می کنندوکسی مانع نمی شود.

16- ودیدی که : افرادبادیدن کاروتلاش نامناسب مؤمنین ،به خداپناه می برند.

17-  ودیدی که :مدّاحی دروغین ازاشخاص ،زیادمی شود.

18- ودیدی که :همسایه همسایه ی خودرااذیت می کند وازآن جلوگیری نمیشود.

19- ودیدی که : کافربه خاطرسختی مؤمن ،شاداست.

20- ودیدی که :شراب رااشکارمی آشامندوبرای نوشیدن آن کنارهم می نشینندوازخداوندمتعال نمی ترسند.

21- ودیدی که :کسی که امربه معروف می کندخواروذلیل است.

22- ودیدی که :آدم بدکار درآنچه آن راخداونددوست ندارد،نیرومندومورد ودیدی که :ستایش است.

23- ودیدی که :اهل قرآن ودوستان آن هاخوارند.

24- ودیدی که :راه نیک بسته وراه بدباز است.

25- ودیدی که :خانه کعبه تعطیل شده وبه تعطیلی آن دستورداده می شود.

26- ودیدی که :انسان به زبان گویدولی عمل نمی کند.

27- ودیدی که :مؤمن، خوراوذلیل شمرده می شود.

28- ودیدی که :بدعت وزناآشکارشود.

29- ودیدی که :مردم به شهادت وگواهی ناحق اعتمادکنند.

30- ودیدی که :حلال،حرام شودوحرام،حلال گردد.

31- ودیدی که :دین براساس میل اشخاص معنی شودوکتاب خداواحکام آن تعطیل گردد.

32- ودیدی که : جرأت برگناه آشکارشودودیگرکسی برای انجام آن منتظرتاریکی شب نگردد.

33- ودیدی که :مؤمن نتواندنهی ازمنکر کندمگردرقلبش .

34- ودیدی که :ثروت بسیارزیاد درراه خدا خرج  گردد.

35- ودیدی که :سردمداران به کافران نزدیک شوندونیکوکاران دورشوند.

36- ودیدی که :والیان درقضاوت رشوه بگیرند.

37- ودیدی که : پُست های مهم  والیان براساس مزایده است نه براساس شایستگی .

38- ودیدی که :مردم راازروی تهمت ویاسوءظن بِکُشند.

39- ودیدی که :مرد به خاطرهمبستری باهمسران خود مورد سرزنش قرارگیرد.

40- ودیدی که :زن برشوهرخودمسلط شودوکارهایی که موردخشنودی شوهرنیست انجام  می دهدوبه شوهرخرجی می دهد.  

41- ودیدی که : سوگندهای دروغ به خدابسیارگردد.

- ودیدی که : که مشروبات الکلی بطورآشکاربدون مانع خریدوفروش می شود.42

43- ودیدی که : آشکارقماربازی شئد.

44- ودیدی که :مردم محترم توسط کسی که مردم از سلطنتش ترس دارند، خوارشوند.

45- ودیدی که :نزدیک ترین مردم به فرمانداران،آنانی هستندکه به ناسزاگویی به ما خانواده ی  عصمت علیه السلام ستایش شوند.

 

 46- ودیدی که :هرکس مارادوست دارد او را دروغ گو خوانده وگواهی اش راقبول نمی کنند.

47- ودیدی که :در گفتن سخن باطل ودروغ برهمدیگر رقابت کنند.

48- ودیدی که :شنیدن سخن حق برمردم سنگین است ولی شنیدن باطل برایشان آسان است.

49- ودیدی که :همسایه ازترس زبان به همستایه احترام می کند.

50- ودیدی که :حدودالهی تعطیل شودوطبق هواوهوس عمل شود.

51- ودیدی که :مسجدطلاکاری (زینت داده )شود.

52- ودیدی که :راستگوترین مردم نزدآن ها مفتریان دروغگواست.

53- ودیدی که :بدکاری آشکارشده وبرای سخن چینی کوشش می شود.

54- ودیدی که :ستم وتجاوزشایع شده است.

55- ودیدی که :غیبت،سخن خوش آن هاشودوبعضی بعض دیگررابه آن بشارت کنند.

56- ودیدی که :صبح وجهادبرای خدانیست.

57- ودیدی که :سلطان به خاطر کافر،شخص مؤمن راخوارکند.

58- ودیدی که :خرابی بیشتراز آبادی است.

59- ودیدی که :معاش انسان ازکم فروشی به دست می آید.

60- ودیدی که :خون ریزی آسان گردد.

61- ودیدی که :مردبه خاطردنیایش ریاست می کند.

62- ودیدی که :نمازراسبک شمارند.

63- ودیدی که :انسان ثروت زیادی جمع کرده ،ولی ازآغازآن تاآخر،زکاتش رانداده است.

64- ودیدی که :قبرمرده هارابشکافندوآن هارااذیت کنند.

65- ودیدی که :هرج ومرج بسیاراست.

66- ودیدی که :مردروز خودرابامستی به شب می رساند، وشب خودرابه همین منوال به صبح برساندوهیچ اهمیتّی به برنامه مردم ندهد.

67- ودیدی که :باحیوانات آمیزش می شود.

68- ودیدی که : مردم به مسجد(محل نماز) می روندوقتی برمی گردندلباس در بدن  ندارند(لباس رادزدیده اند).

69- ودیدی که :حیوانات همدیگررابِدَرَند.

70- ودیدی که :دل های مردم سخت ودیدگان شان خشک ویادخدابرایشان گران است.

71- ودیدی که :برسرکسب های حرام آشکارارقابت کنند.

72- ودیدی که :نماز خوان برای خودنمایی نماز می خواند.

73- ودیدی که :فقیه برای دین خدافقه نمی آموزدوطالِب حرام،ستایش واحترام می گردد.

74- ودیدی که :مردم دراطراف قدرتمندانند.

75- ودیدی که :طالب حلال،مذمّت می شود.طالِب حرام،ستایش واحترام می گردد.

76- ودیدی که :درمکه ومدینه کارهایی می کنندکه خدادوست نداردوکسی ازآن جلوگیرینمی کندوهیچ کس بین آن هاوکارهای بدشان مانع نمی شود.

77- ودیدی که :آلات موسیقی ولهو در مدینه ومکه آشکاراست.

78- ودیدی که :مردسخن حق گویدوامربه معروف ونهی ازمنکرکند،ولی دیگران اوراازاین کاربرحذر می دارند.

79- ودیدی که :مردم به همدیگرنگاه می کنند،وازمردم بدکارپیروی نمایند.

80- ودیدی که :راه نیک خالی وراه رونده ندارد.

81- ودیدی که :مرده رامسخره کنندوکسی برای او اندوهگین نشود.

82- ودیدی که :سال به سال بدعت وبدی هابیشترشود.

83- ودیدی که :مردم وجمعیت هاجزازسرمایه داران پیروی نکنند.

84- ودیدی که :به فقیرچیزی دهندکه برایش بخندند،ولی درراه غیرخدا ترحم  است.

85- ودیدی که :علایم آسمانی آشکارشودوکسی ازآن نگران نشود.

86- ودیدی که :مردم مانندحیوانات درانظاریکدیگر عمل جنسی به جای می آورندوکسی ازترس مردم ازآنهاجلوگیری نمی کند.

87- ودیدی که :انسان درراه غیرخدابسیارخرج کند،ولی درراه خداازاندکهم مضایقه دارد.

88- ودیدی که :حقوق پدر و مادر رواج  دارد و فرزندان هیچ احترام برای آنها قائل نیستند،بلکه نزدفرزندازهمه بدترند.

89- ودیدی که :زنهابرمسندحکومت بنشینندوهیچ کاری جزخواسته آنهاپیش نرود.

90- ودیدی که :پسربرپدر نسبت دروغ بدهد،وپدرومادرش رانفرین کندوازمرگ شان شاد شود.

91- ودیدی که :اگرروزی برمردی بگذرد،واودرآن گناه بزرگی مانندبدکاری،کم فروشی وزشتی انجام نداده ناراحت است.

92- ودیدی که :قدرتمندان غذای عموم مردم رااحتکارکنند.

93- ودیدی که :اموال حق خویشان پیامبر(ص) (خمس) درراه باطل تقسیم گرددوباآن قماربازی وشراب خواری شود.

94- ودیدی که :به وسیله ی شراب بیمار را مداوا و برای بهبودی آن تجویزکنند.

95- ودیدی که :درامربه معروف ونهی ازمنکر وترک دین بی تفاوت ویکسانند.

96- ودیدی که :سروصدای منافقان برپا ،اماصدای حق طلبان خاموش است.

97- ودیدی که :برای اذان نماز مُزدمی گیرند.

98- ودیدی که :مسجدپُراست ازکسانی که ازخدانترسندوغیبت هم نمایند.

99- ودیدی که :خورندگان اموال یتیمان ستوده شوند.

100- ودیدی که :قاضیان برخلاف دستورخداوندقضاوت کنند.

101- ودیدی که :استانداران ازروی طمع ،خائنان را امین خودقراردهند.

102- ودیدی که :فرمان روایان،میراث مستضعفان رادراختیار بدکاران ازخدا بی خبر قراردهند.

103- ودیدی که :برروی منبرها ازپرهیزکاری سخن می گویند،ولی گویندگان آن پرهیزکارنیستند.

104- ودیدی که :صدقه راباوساطت دیگران ،بدون رضای خداوندوبه خاطردرخواست مردم بدهند.

105- ودیدی که :وقت(اول) نمازها راسبک بشمارند.

106- ودیدی که :همّ وهدف مردم شکم وشهوت شان است.

107- ودیدی که :دنیا به آنها روکرده است.

108- ودیدی که :نشانه های برجسته ی حق ویران شده است؛دراین وقت خودراحفظ کن وازخداوند بخواه که از خطرات گناه نجاتت بدهد.

 

این روایت گوشه هایی ازمفاسد جهان درآستانه ی قیام وانقلاب بزرگ حضرت مهدی (عج) رابیان داشته است.البته روایات فراوانی دراین زمینه که علاقمندان می توانندبه منابع معرفی شده درپایان پاسخ مراجعه فرمایند.

 

ب) علایم حتمی :

 

منظورازعلایم حتمی آن است که به هیچ قیدوشرطی مشروط نیست وقبل از ظهوربایدواقع شود؛که بااستفاده ازروایات معصومین علیهم السلام بدین ترتیب است؛ امام صادق علیه السلام فرمود:«پیش ازظهور قائم (عج) پنج نشانه حتمی است؛یمانی،سفیانی، صیحه آسمانی،قتل نفس زکیهوفرورفتن دربیابان.»

ونیزاوفرموده:«وقوع ندا ازامورحتمی است،وسفیانی ازامورحتمی است، ویمانی ازامورحتمی است،وکشته شدن نفس زکیه ازامورحتمی است،وکف دستی که ازافق آسمان بیرون آید ازامورحتمی است.» واضافه فرمود:«ونیزوحشتی درماه رمضان است که خفته رابیدارکندوشخص بیدار را به وحشت انداخته ودوشیزگان پرده نشین را ازپشت پرده بیرون می آورد.»

 

امیرالمؤمنین علی علیه السلام ازرسول خداصلوات الله علیه روایت کرده که فرمود:«ده چیزاست کهپیش ازقیامت حتماًبه وقوع خواهدپیوست:سفیانی ،دجّال ،دخان،دابّه ،خروج قائم،طلوع خورشیدازمغرب،نزول عیسی،خسوف درمشرق،خسوف درجزیرةالعرب،وآتشی که ازمرکز عدن شعله می کشد ومردم رابسوی بیابان محشرهدایت می کند.»

امام محمدباقرعلیه السلام فرموده است:«درکوفه،پرچم های سیاهی که ازخراسان بیرون آمده است،فرودمی آید،و وقتی مهدی (عج) ظاهرشدبرای بیعت گرفتن به سوی آن می فرستد.»

 

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر

 

1-      واقعه درعلایم ونشانه های ظهور منجی قائم (عج) ودراحوال مردم قبل ازقیام ،جوادیمانی .

2-      معجم ملاحن والفتن.

3-      نوائب الدهور،میرجهانی

4-      چشم به راه مهدی،سیدرضا صدر

5-      مهدی منتظر،محمّدجوادخراسانی

6-      نشانه های ظهوراو،محمدخادمی شیرازی .