عنوان تحقيق:

تبيين مسأله بداء در قرآن و روايات

چكيده

«بداء» اصطلاحي كلامي و به معني ظهور اراده خداوند است و برخلاف باور برخي كه آن را ابتكار شيعيان يا امامان شيعي دانسته‌اند، ريشه قرآني دارد، منشأ وقوع بداء علم ذاتي و غيرقابل تغيير خداوند است و تنها در حوادث زماني كه مشروطند واقع مي‌شود. «بداء» هر چند با دلايل نقلي و عقلي قابل اثبات است ولي اعتقاد به آن مختص اماميه است و معتزله و اشاعره آن را مورد انكار قرار داده‌اند. گرچه بايد اذعان كرد كه نزاع‌هايي كه در منابع اهل سنت بر سر مسأله «بداء» جريان دارد لفظي است و حقيقت«بداء» نزد آنان پذيرفتني است. «بداء» با علم و اراده الهي هيچ گونه منافاتي ندارد و هرگز مستلزم جهل و پشيماني در ذات خداوند نيست. بسياري معتقدند كه رابطه نزديكي بين بداء و نسخ وجود دارد، جز آنكه نسخ در امور تشريعي و بداء در امور تكويني جاري مي‌شود. قرآن كريم و روايات اهل بيت-عليهم السلام- زمان وقوع بداء را شب قدر دانسته‌اند و عوامل زيادي را براي تحقق بداء بيان كرده‌اند. «بداء» ممكن است در زمان ظهور حضرت مهدي(ع) و برخي نشانه‌هاي آن اتفاق بيافتد، اما اصل ظهور از مسائلي است كه هرگز بداء در آن رخ نخواهد داد اعتقاد به «بداء» فوايد زيادي در حوزه اعتقادي و عملي به دنبال دارد. محورهاي مهم اين پژوهش عبارتند از؛‌بداء در امر، شرايط بداء، منشأ بداء ، حوزه وقوع بداء ، تبيين اعتقاد به آن، مفهوم شناسي واژگان كليدي ، چيستي بداء ، تاريخچه بحث بداء وجوه مختلف بداء، دلايل عقلي بداء، بداء و اهل سنت، بداء و علم الهي، سنت‌هاي تغييرناپذير و …

كليدواژه‌ها؛ بداء،‌لوح محفوظ، علم الهي، اراده الهي، قضا و قدر.