بسمه تعالی

به گزارش معاونت فرهنگی مرکز تخصصی الزهراءسلام الله علیها روزدوشنبه مورخه 20/9/96سلسه جلسات تخصصی «درسنامه صحیفه سجادیه »باحضور حجت الاسلام والمسلمین حاج آقارستمی استادحوزه ودانشگاه وطلاب سطح سه برگزارگردید.

استادبعدازمقدمات جلسه به شرح وتفسیر دعای 21 صحیفه سجادیه پرداختندوبیان نمودند این دعایی است که امام سجادعلیه السلام زمانی که محزون وغمگین بودند این دعاراتلاوت می نمودند:

اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّی وَجْهَکَ الْکَرِیمَ أَوْ مَنَعْتَنِی فَضْلَکَ الْجَسِیمَ أَوْ حَظَرْتَ عَلَیَّ رِزْقَکَ أَوْ قَطَعْتَ عَنِّی سَبَبَکَ لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَى شَیْ‏ءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ،یعنی خدایا اگرروی کریم وارجمندت راازمن برگردانی یابخشش فراوانت راازمن دریغ نمایی ،روزی ات راقطع کنی یاریشه رحمتت راازمن قطع کنی من چه کاری می توانم انجام دهم؟  خدایاغیرازتوهیچ کسی نمی تواند مراکمک نمایدوبراین آرزوهایم پرده واقعیت بپوشاند.

 وَ لَمْ أَقْدِرْ عَلَى مَا عِنْدَکَ بِمَعُونَةِ سِوَاکَ،خدایابه کمک چه کسی می توانم آنچه که نزدتوست رابدست آورم ،خدایازمانی که همه امور بدست توست ؛وتوآن راقطع کنی !چه کسی رایارای آن است که آن رابه من بازگرداند.

استاد رستمی  این فراز ازدعارا توحیدمحض،توحیدخالص نامیدند.

  فَإِنِّی عَبْدُکَ یعنی خدایا من بنده توام

وَ فِی قَبْضَتِکَ یعنی خدایا من درمشت توام

 نَاصِیَتِی بِیَدِکَ:خدایااختیارم به دست توست .

حاج آقارستمی درتوضیح این فرازازدعابیان داشتند:اولین نکته ای که امام سجادعلیه السلام قصددارندآن رابه مخاطبین خود تعلیم وآموزش دهد آن است که تنها ملجأومرجع برآورده شدن نیازهای انسان  ،خداوندمتعال است وغیرازخداوندمتعال (واگرخداوند نخواهد) هیچ کس نمی تواند نیازهای انسان رامرتفع سازد.

ایشان درادامه سخنان خودبیان داشتند:که بخشی ازاین معناباتوکل هم ریشه است به این بیان که انسان بایددردرجه اول درهمه امورات زندگی خود، خداوندمتعال را وکیل خودقرارداده ووقتی به این اصل رسیدیم که همه ی خوبیها ازجانب خداوند وهمه ی نیازهای انسان رافقط خداوند متعال می تواند برآورده سازد ، درمرحله بعد(درجه دوم)انسان  بایدمتوجه این نکته باشدکه اگر خداوندمتعال بنده اش رارهاسازد مادون پروردگار اگردست به دست هم دهند هیچ کاری نمی توانند انجام دهند ودردرجه سوم باید انسان به این بیاندیشد که چگونه می تواند خودرادرحریم امن الهی قرار دهدوافساربندگی خودرابه دست خداوند متعال دهدوبه طورخلاصه ؛خداراچگونه راضی کندتاافساربندگی انسان راخداوند رها نکند!زیراافتادن افساربندگی همان،وبرداشتن آن توسط دیگران همان.

 لَا أَمْرَ لِی مَعَ أَمْرِکَ، مَاضٍ فِیَّ حُکْمُکَ، عَدْلٌ فِیَّ قَضَاؤُکَ، وَ لَا قُوَّةَ لِی عَلَى الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِکَ، وَ لَا أَسْتَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِکَ، وَ لَا أَسْتَمِیلُ هَوَاکَ، وَ لَا أَبْلُغُ رِضَاکَ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ. إِلَهِی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ عَبْداً دَاخِراً لَکَ، لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لَا ضَرّاً إِلَّا بِکَ، أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَى نَفْسِی، وَ أَعْتَرِفُ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی، فَأَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی، وَ تَمِّمْ لِی مَا آتَیْتَنِی، فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الضَّرِیرُ الْحَقِیرُ الْمَهِینُ الْفَقِیرُ الْخَائِفُ الْمُسْتَجِیرُ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی، وَ لَا غَافِلًا لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَبْلَیْتَنِی، وَ لَا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ، أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلَاءٍ، أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ، أَوْ جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ، أَوْ فَقْرٍ أَوْ غِنًى. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ ثَنَائِی عَلَیْکَ، وَ مَدْحِی إِیَّاکَ، وَ حَمْدِی لَکَ فِی کُلِّ حَالَاتِی حَتَّى لَا أَفْرَحَ بِمَا آتَیْتَنِی مِنَ الدُّنْیَا، وَ لَا أَحْزَنَ عَلَى مَا مَنَعْتَنِی فِیهَا، وَ أَشْعِرْ قَلْبِی تَقْوَاکَ، وَ اسْتَعْمِلْ بَدَنِی فِیمَا تَقْبَلُهُ مِنِّی، وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی عَنْ کُلِّ مَا یَرِدُ عَلَیَّ حَتَّى لَا أُحِبَّ شَیْئاً مِنْ سُخْطِکَ، وَ لَا أَسْخَطَ شَیْئاً مِنْ رِضَاکَ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ فَرِّغْ قَلْبِی لِمَحَبَّتِکَ، وَ اشْغَلْهُ بِذِکْرِکَ، وَ انْعَشْهُ بِخَوْفِکَ وَ بِالْوَجَلِ مِنْکَ، وَ قَوِّهِ بِالرَّغْبَةِ إِلَیْکَ، وَ أَمِلْهُ إِلَى طَاعَتِکَ، وَ أَجْرِ بِهِ فِی أَحَبِّ السُّبُلِ إِلَیْکَ، وَ ذَلِّلْهُ بِالرَّغْبَةِ فِیمَا عِنْدَکَ أَیَّامَ حَیَاتِی کُلِّهَا. وَ اجْعَلْ تَقْوَاکَ مِنَ الدُّنْیَا زَادِی، وَ إِلَى رَحْمَتِکَ رِحْلَتِی، وَ فِی مَرْضَاتِکَ مَدْخَلِی، وَ اجْعَلْ فِی جَنَّتِکَ مَثْوَایَ، وَ هَبْ لِی قُوَّةً أَحْتَمِلُ بِهَا جَمِیعَ مَرْضَاتِکَ، وَ اجْعَلْ فِرَارِی إِلَیْکَ، وَ رَغْبَتِی فِیمَا عِنْدَکَ، وَ أَلْبِسْ قَلْبِیَ الْوَحْشَةَ مِنْ شِرَارِ خَلْقِکَ، وَ هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ وَ بِأَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ. وَ لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً، وَ لَا لَهُ عِنْدِی یَداً، وَ لَا بِی إِلَیْهِمْ حَاجَةً، بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ قَرِیناً، وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ نَصِیراً، وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِشَوْقٍ إِلَیْکَ، وَ بِالْعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى، إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِکَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ.

می فرماید :خدایااگررویت راازمن برگردانی !روزی ات راقطع کنی!ورشته اَمنیتت راازمن قطع نمایی !چه کنم؟آیاجایی غیرازدرگاه الهی است تابه آن رجوع کنم ؟آنجا که اعتراف می کند:خدایا موی پیشانیم به دست توست کنایه ازاین است که:خدایااختیارم به دست توست! رشته امیدم به دست توست واگر من این رشته امیدراقطع کنم منوط به این زندگی دنیایی است ودردنیای دیگر این افساربندگی ،این رشته امیدواین موی پیشانی ام به دست توست.

 الهی لَا أَمْرَ لِی مَعَ أَمْرِکَ خدایاغیرازفرمان توهیچ فرمانی نیست .حاج آقارستمی درتوضیح این فرازازدعا چنین بیان داشتند: امر الهی دونوع است یاامر تکوینی الهی است وعبارتست از :هرآنچه که هست که جهان رامی چرخاند ومن بعنوان بنده الهی مثل یکی ازاین وجودات جهان هستی به امرالهی می چرخم ؛دیگری امرتشریعی الهی است واین بااختیارانسان درارتباط است واگر انسان اوامر تشریعی الهی رانپذیرد،این نتیجه محاکمه یا بهشتی وجهنمی شدن فردمی شود .

استاد رزق وروزی ونعمت دادن به کفار ودشمنان راامرتکوینی الهی خواندندوبیان داشتند خداوند امرتکوینی خودرابرعالم جازی وساری می کند اماامر تشریعی الهی بااختیارانسان سروکاردارد.استادفرمودند:اگر قضاوقدری هست  ، اگراجل مقد رواجل معلقی هست  ،اگرروزی موسع وروزی مقدری هست ،مقدرآن دردایره تکوین الهی است اامااجل معلق آین درارتباط با بنده است .قضادردایره تکوین الهی است اماقدرامرتشریعی الهی است یعنی تابع افعال من است .رزق مقدردردایره تکوین الهی است امارزق موسع تابع افعال انسان است .استاددرتوضیح اجل مقدر فرمودند:اجل مقدراجلی است که درمرحله علم ذاتی الهی است اجل معلق درمرحله علم فعلی الهی است .خداوندیک مرتبه ذات ویک مرتبه علم دارد. مثلاًخداوند علم داردیک بچه ای ده سال دیگرمتولد می شود.تازمانیکه بچه تولد پیدانکندعلم فعلی الهی تحقق پیدانمی کند.علم فعلی الهی تجدیدعلم ذاتی الهی است واین دوجداازهم نیستند.

استاددرادامه مباحث خودفرمودند: خداوند متعال کسی است که مقدرات خودرا خوب انجام می دهد لدا به به کافربادیدخدایی می نگرد پس بیش از آن چیزی که انجام داده محاکمه اش نمی کند ودرمسیر زندگی بندگان خود چراغ هایی روشن می کند تاکسی که ازدرگاه باری تعالی رانده شده ویا پشت به خدانموده به طرف این چراغ هابرگردد خداوند همیشه به دنبال این است که کسی رااز سقوط به وجود می آورد واین ها دایره تکوینیات الهی است اما کسی که خمیرمایه هدایت رادارد واوامرتشریعی الهی رادرنهایت دقت انجام می دهد تابه بهشت برسد یابه جهنم ؛این خودِبنده است .

مَاضٍ فِیَّ حُکْمُکَ، عَدْلٌ فِیَّ قَضَاؤُکَ،خدایاحکم تودرباره من جاری وحتمی است.استادرستمی تأکید نمودند این فرازازدعا مراد مرتبه ذات وتکوین الهی است .

  عَدْلٌ فِیَّ قَضَاؤُکَ:سرنوشتی که برای من درنظرگرفتی عادلانه است لذادرروز قیامت کسی خداوند متعال را مقصر اعمال خودنمی داند اگر چه این مسئله دردنیا به علت جهل انسانها به کرّات اتفاق می افتد .ایشان علت این امر رادرروز قیامت اینچنین بیان داشتند :که انسان درروز قیامت تمام اعمال ورفتارخودرا حاضرمی بیندو…

استاددرادامه سخنان خود به حدیثی ازامامین الحسنین علیهماالسلام اشاره نمودندکه فردی نزدایشان می رود وبیان می کند :آقا من نمی توانم گناه راترک کنم چه کنم؟

حضرت فرمودند: افعل خمس والضرب ماشیئت؛پنج کارانجام بده بعدهرچه خواستی گناه کن :

-         رزق خدارانخور بعد گناه کن

-         ازمملکت خارج شووبعد گناه کن

-         درجایی گناه کن که خداتورانبیند

-         وقتی فرشته مرگ سراغت آمد تاجانت ستاند ،اجازه نده وبعدگناه کن.

-         وقتی ملائک غذاب شمارابه جهنم می برند، نرو وبعدگناه کن.

وَ لَا أَسْتَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِکَ:خداوندا!من نمی توانم ازمحدوده قدرت تو خارج شوم تمام آنچه که مراسرپانگه داشته ازآن توست .

وَ لَا أَسْتَمِیلُ هَوَاکَ، وَ لَا أَبْلُغُ رِضَاکَ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ.خداوندا به محبت تودست پیدانخواهم کردمگربافرمانبرداری ورحمت بی دریغ تو.

بنده هیچ  حقی برخالق ندارد زبانی که باآن ذکر می گوییم ازآنِ خداست و…

لذابا پیامبراکرم صلی الله علیه وآله می فرماید: اگر کسی عمل 70پیامبرراانجام دهد وخداونداگربراساس عدالت خودرفتارکند کسی بهشتی نخواهدشد ونظرتمامی علما براین است که لذاثواب تفضلی است.

استاددرپایان جلسه به سوالات مخاطبین پاسخ دادند.