بنابرنظر ا هل علم ومعرفت شناخت ازدوراه کلی برای انسان حاصل می شود:

الف) راه علم حصولی که همان کسب معرفت ازطریق مذاکره علم وشنیدن وآموختن ازاهل معرفت است.

ب) معرفت حضوری ؛که برخلاف راه اول باعنایت وتوجه خاص وباشرایط مخصوص به انسانِ دارایِ قابلیت کسب این معرفت اعطا می شودوآموختنی نیست.

این دونوع شناخت همانطورکه درموردخداوندلازم است   درباره امام زمان (عج)هم قطعاً ثابت است هرچندشناخت شهودی برای کسانی که به آن دست نیافته اند کمی نامحسوس باشد اما چه دلیلی بهتر وشاهدی قوی تر ازاینکه افرادمتعددی از اولیاءوخواص ائمه علیهم السلام راشاهدبودیم که درطول تاریخ بدون کسب علم وفقط باعنایت خاص ائمه علیهم السلام به مقامات بالایی از معرفت به امام علیه السلام رسید ه اند.

 اماهم علم حصولی وهم علم حضوری (شهودی) نسبت به ائمه علیه السلام  دارای مرتبی است که به بعضی ازآنها اشاره می کنیم:

1- یکی از مراتبی که درشناخت ائمه وخصوصاًامام زمان مطرح شده است شناخت به اسم ونسب وعلایم ظاهری وجودمبارک ایشان است که درروایات متعددی از پیامبراکرمئ (ص) وامیرالمومنین علیه السلام وسایرائمه علیهم السلام به این نکته اشاره شده است ازجمله خبر معروف لوح که درکتب معتبرشیعه ذکر شده است وروایت «المهدیّ مِنّا أهل البیت»یا «القائم مِنّا»که پیامبروعده ظهورحضرت حجت رادادندکه بعدازپیامبرمدعیان دروغین قدعلم کرده وخودرا مصلح ومهدی وحجت نامیدند ومردم به علت جهل وزودباوری نسبت به صفات حضرت حجت باعث انحرافات زیادی در دین اسلام شد که ناکنون هم اثرات عدم شناخت امام زمان (عج)درصفت ونسب مشهود است ازجمله فرقه های کیسانیه،زیدیه،بابیه وبهائیت که الآن هم موجوداست به مانشان می دهد که اگر معرفت دراین مرحله نباشد منجربه تردید وعدم معرفت به امام واقعی وموعودمی گردد.وروایات ما تمام نشانه های حضرت رابه طور کامل بیان نموده است ودرکتب روایی موجود است.

مرتبه دیگری که ازروایات درموردشناخت ائمه علیهم السلام است شناخت به صفات وکمالات ومقامات ایشان است که این مرحله خوددارای مرتبی است هرچندشناخت این مراتب به طور کامل برای جز خداوند وامام معصوم ممکن نیست.

مرتبه اول :شناخت مقدماتی است که خداوند به آنها عنایت کرده است که آنها ازبین نمی روند وتعطیل نمی شوند ،واین مقامات بلندجز به عنایت اهل بیت علیهم السلام قابل فهم نیست .ومعنی این معرفت این است که بداند خداوند متعال جز ازطریق امام معصوم علیه السلام قابل شناخت نیست وآنها«محال معرفت الله (زیارت جامعه کبیره)»هستند وهرکس آنها رابشناسدخداراخواهدشناخت .

مرتبه دوم :معرفت به اینکه آنها معانی صفات ومظاهر اسمائ الهی هستند وبداندکه معصومین علیهم السلام علم خداوقدرت وحکمت وامروعدل ،نوروچشم وقلب وگوش وزبان گنجینه های خداومظهرتمام صفات کمال الهی هستند وکسی که بداند ائمه درتمام حالات درعبادت ودعادراذکار وافکارشان به صفات  الهی موجود ومتّصفندبرای انسان حالت بهجت وخوشحالی دست می دهد که هرگاه بخواهد متوجه خداوند متعال بشود وحاجتی رااز او طلب کندآنها رامخاطب قرار دهد واز طریق وباب آنها خدارامی خواند که «مَن قَصَده تَوَجَّهَ بِکُمْ»کسی که می  خواهدخدارابخواند ازطریق مظاهرخدا اورامی طلبد.

مرتبه سوم:توجه به این نکته است که امام معصوم علیه السلام باب الله است وطریق وراه قبول عبادات واعمال صالحه است واین به معنای این است که آنها«ابواب ایمان»هستند وهرچه راکه خداوند به بندگان عنایت می کند ازرزق وحیات وممات ودرتمام حالات وافعال بندگان به واسطه فیض وازباب امام معصوم علیه السلام است 

مرتبه چهارم:شناخت ومعرفت به ظاهر امامت وولایت ایشان است .که انسان بداند که آنعها واجب الطاعة والولایة هستند وباید به آنها اقتدائکرد.دراختلافات به آنهارجوع کردوتسلیم آنهادراوامرونواهی شان بودو…

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر

1- امام شناسی ،آیة الله طهرانی ،انتشارات علامه

2- انواراالساطعة،(شرح زیارت جامعه ) ،شیخ جوادکربلایی ،انتشارات دارالحدیث

3- امامت ومهدویت ،آیة الله صافی گلپایگانی